โครงสร้างความรับผิดในทางอาญา โครงสร้างแรก (ตอนที่4)

จากที่เคยกล่าวมาแล้วว่า การกระทำแบ่งออกเป็นการกระทำที่เคลื่อนไหวร่างกายและการกระทำที่ไม่เคลื่อนไหวร่างกาย ซึ่งการกระทำโดยไม่เคลื่อนไหวร่างกายนั้นสามารถแบ่งออกเป็น การงดเว้น และ การละเว้น

เพื่อให้มีความเข้าใจในเรื่องงดเว้นและการละเว้นมากขึ้น ผมขอยกตัวอย่างประกอบความเข้าใจเรื่อง งดเว้น และ ละเว้น ดังนี้ครับ

ข้อเท็จจริง

นางโทพาเด็กชายแดงมาหัดว่ายน้ำกับนายอ้วนที่สระว่ายน้ำหรูกลางใจเมือง มีนายวันเป็นผู้คุมสระ นายวันได้รับจ้างจากนายเอกซึ่งเป็นแฟนเก่าของนางโท โดยนายเอกใช้ให้นายวันฆ่านางโทและเด็กชายแดง ในวันนั้นมีนักกีฬาโอลิมปิกชื่อนายปลาเข้ามาฝึกซ้อมว่ายน้ำด้วย อีกทั้งยังมีเด็กชายแก้ววัย 15 ขวบมาหัดว่ายน้ำด้วย

ระหว่างที่เด็กชายแดงรอนายอ้วนมาหัดว่ายน้ำให้ตน เด็กชายแดงได้ขออนุญาตนางโทผู้เป็นแม่ลงไว้ว่ายน้ำสระเด็กก่อน นางโทได้อนุญาตให้เด็กชายแดงไปว่ายน้ำ ระหว่างที่เด็กชายแดงว่ายน้ำอยู่ได้พลัดเข้าไปในสระผู้ใหญ่ เด็กชายแดงตกใจมาก จึงกระเสือกกระสนเข้าขอบสระ แต่เกิดเป็นตะคริวขึ้นมา และจมน้ำตาย

กรณีมีผู้ใดต้องรับผิดอย่างไรบ้าง ถ้า
1.เด็กชายแดงตะโกนร้องให้ช่วยแต่นางโทคิดว่าถ้าเด็กชายแดงตายไปซะตนจะได้ไม่ต้องมีภาระเลี้ยงดู
2.นายวันเห็นเด็กชายแดงตะโกนร้องให้ช่วย แต่นายวันคิดว่าถ้าเด็กชายแดงตายไป ตนจะได้ไม่เสียเวลาไปฆ่าทีหลัง
3.นายปลา และเด็กชายแก้วเห็นเด็กชายแดงตะโกนร้องให้ช่วย แต่ทั้งสองขี้เกียจช่วย เพราะคิดว่าไม่ใช่เรื่องของตน

-------------------------------------------------------------------------------------
วินิจฉัย

หากสังเกตดูดี ๆ แล้วจะเห็นว่าไม่ว่านางโท นายวัน นายปลา หรือแม้แต่เด็กชายแก้วก็ตาม ไม่มีใครเคลื่อนไหวเลยสักคน ท่านจึงอาจเกิดคำถามว่าแล้วเช่นนี้ต้องรับผิดด้วยหรือ แต่ท่านอย่าลืมนะครับ การกระทำนั้นแบ่งออกเป็นการกระทำโดยเคลื่อนไหวร่างกาย และการกระทำโดยไม่เคลื่อนไหวร่างกาย

เนื่องจากนางโทอยู่ในฐานะมารดา ซึ่งตามกฎหมายมารดาต้องอุปการะเลี้ยงดูบุตรผู้เยาว์เป็นหน้าที่ตามกฎหมายบัญญัติ เมื่อนางโทไม่ดูแลลูกชายของทำให้เด็กชายจมน้ำตาย นางโทจึงต้องรับผิดฐานฆ่าคนตายโดยงดเว้นการกระทำ

กรณีของนายวันได้ทำสัญญาจ้างคนดูแลสระว่ายน้ำ ผู้ดูแลสระมีหน้าโดยเฉพาะที่จะป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายแก่ผู้มาใช้บริการ การที่นายวันไม่ลงไปช่วย นายวันจึงต้องรับผิดฐานฆ่าคนตายโดยงดเว้นการกระทำ

ส่วนนายปลา ผู้เข้ามาใช้บริการ ไม่มีความสัมพันธ์พิเศษใด ๆ กับเด็กชายแดง กรณีที่นายปลาไม่ช่วยจึงไม่มีความผิดฐานฆ่าคนตายโดยงดเว้นการกระทำ อย่างไรก็ตาม นายปลาเป็นนักกีฬาโอลิมปิกซึ่งสามารถที่จะช่วยเด็กชายแดงได้แต่ไม่ยอมช่วย เช่นนี้ นายปลาไม่ทำตามหน้าที่อันพลเมืองดีจักต้องทำเป็นหน้าที่โดยทั่วไป นายปลาจึงต้องรับผิดฐานละเว้นการกระทำหน้าที่พลเมืองดี ซึ่งเป็นความผิดลหุโทษ

เด็กชายแก้วไม่ต้องรับผิดฐานละเว้น แม้ว่าหน้าที่พลเมืองดี กำหนดให้ทำ แต่ก็ไม่ได้เป็นการบังคับทุกคน หน้าที่ดังกล่าว กำหนดให้เป็นความผิดเฉพาะกรณีที่ช่วยได้แต่ไม่ช่วย กรณีเด็กชายแก้วเพิ่งมาหัดว่ายน้ำ จึงยังว่ายน้ำไม่เป็น หากเด็กชายแก้วลงไปช่วย เด็กชายแก้วต้องตายไปด้วยอีกคนแน่

สำหรับเรื่องที่นายเอกต้องรับโทษหรือไม่นั้น จะต้องอาศัยความรู้กฎหมายเรื่องอื่นที่มีความซับซ้อนลงไปอีก ผมไม่ขออธิบายไว้ ณ ที่นี้ครับ